Ο κ. Σαμαράς θα μπορούσε να αντλήσει χρήσιμα διδάγματα από τον Πορτογάλο κεντροδεξιό Πέδρο Πάσος Κοέλιο. Κι αυτός ήθελε να γίνει πρωθυπουργός. Ως αρχηγός της αντιπολίτευσης ο Κοέλιο συγκρούστηκε με την κυβέρνηση, κατηγορώντας την πολιτική λιτότητας ως αδιέξοδη και ανεπαρκή. Ομως ο Κοέλιο δεν αναλώθηκε σε υποκριτικές κατηγορίες ότι η σοσιαλιστική κυβέρνηση έσυρε τη χώρα στο ΔΝΤ (κι ας είχε η Πορτογαλία πολύ μικρότερα ελλείμματα και χρέος κι ας κυβερνούσαν εκεί οι σοσιαλιστές ήδη 6 χρόνια). Αντίθετα, ζήτησε να πάει η Πορτογαλία στον μηχανισμό ΕΕ/ΔΝΤ μια ώρα αρχύτερα, για να μπει σε πρόγραμμα και να γλιτώσει τα υπέρογκα επιτόκια της αγοράς.
Ο κεντροδεξιός Κοέλιο οικοδόμησε εμπιστοσύνη στη χώρα του. Δεν πολιτεύτηκε καταγγέλλοντας τη δανειακή συμφωνία, δεν διακήρυσσε με κάθε ευκαιρία ότι “δεν θα συναινέσω στο λάθος”. Ο Κοέλιο πήγε με τον πρωθυπουργό Σώκρατες και μαζί, ως υπεύθυνη εθνική ηγεσία, συνυπέγραψαν το μνημόνιο με την τρόικα. Ετσι μεγιστοποίησαν την αξιοπιστία και διαπραγματευτική ισχύ της χώρας τους. Ο Κοέλιο εξελέγη με πιο φιλόδοξους δημοσιονομικούς στόχους από την τρόικα. Τον Ιούνιο, ως νέος πρωθυπουργός, ο Κοέλιο ξεκαθάρισε ότι η Πορτογαλία δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα, αφού το δικό της μνημόνιο στηρίζεται από κόμματα που εκφράζουν το 80% των εκλογέων (Financial Times, 15/6/2011).
Τον Αύγουστο, η κυβέρνηση Κοέλιο υπέβαλε πρόγραμμα “με τις μεγαλύτερες περικοπές στον δημόσιο τομέα για πάνω από 50 χρόνια” (Financial Times, 31/8/2011). Σήμερα, ο Κοέλιο αναζητεί τη συναίνεση των σοσιαλιστών για συνταγματικό περιορισμό στο δημόσιο έλλειμμα και χρέος. Η διπλανή Ισπανία το έκανε σε 3 μέρες (!), όταν ο κεντροδεξιός ηγέτης συνέπραξε με τον σοσιαλιστή Θαπατέρο στην τάχιστη αναθεώρηση του συντάγματος.
Δεν ξέρω αν τον κ. Κοέλιο απασχολεί πώς θα εορταστούν τα 200 χρόνια εθνικής ανεξαρτησίας της χώρας του. Είναι βέβαιο ότι έχει καταλάβει ότι για μια χώρα υπερχρεωμένη, ο μόνος δρόμος ανάκτησης εθνικής, οικονομικής και δημοσιονομικής ανεξαρτησίας, είναι η άμεση δημοσιονομική εξυγίανση. Υποθέτω ότι στις πατριωτικές ομιλίες του ο κ. Κοέλιο δεν μοιράζει φτηνές υποσχέσεις “επαναδιαπραγμάτευσης”, αλλά ένα σοβαρό σχέδιο ταχείας μετάβασης σε πρωτογενές πλεόνασμα.
Σε μια περίοδο που επιτάσσει καθολική ευθύνη, θυσίες και πόνο, η πολιτική του κ. Σαμαρά έχει τον λαϊκισμό γραμμένο στο κούτελό της. Θέλει το δάνειο αλλά χωρίς τους όρους, θέλει ευρωομόλογο και σχέδιο Μάρσαλ, δηλαδή τα λεφτά των Γερμανών, αλλά χωρίς έλεγχο του πώς τα ξοδεύουμε.
Μιλά για μείωση του ελλείμματος, αλλά εξαγγέλλει μειώσεις φόρων που θα το γύριζαν στο 2009. Μιλά για μείωση του κράτους, ανώδυνα, χωρίς απολύσεις.
Μιλά για απελευθέρωση των επαγγελμάτων, αλλά στηρίζει κάθε πληττόμενη συντεχνία.
Μιλά για αποκρατικοποιήσεις, αλλά απειλεί με ειδικά δικαστήρια αν πουλήσουν σε χαμηλή τιμή. Μιλά για μεταρρυθμίσεις, αλλά καταψηφίζει τις περισσότερες, από το ασφαλιστικό μέχρι τον Καλλικράτη. Μιλά για αλληλεγγύη και υπευθυνότητα στην ΕΕ, αλλά αδιαφορεί για τις επιπτώσεις στην Ευρωζώνη από τον πολιτικό διχασμό στην Ελλάδα. Ο κ. Σαμαράς ξέρει ότι το μεγαλύτερο διαπραγματευτικό πρόβλημα της χώρας σήμερα δεν είναι ούτε ο δημοσιονομικός πανικός ούτε οι αστοχίες της κυβέρνησης. Είναι η έλλειψη εθνικής αξιοπιστίας.
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στο ευρώ που δεν πείθει ότι είναι αποφασισμένη να κάνει ό, τι χρειάζεται για να σωθεί. Οι εταίροι κοιτούν την Ελλάδα και τι βλέπουν; Βλέπουν μια κυβέρνηση που παλεύει, με τεράστιες αδυναμίες, με οριακή πλειοψηφία στη Βουλή. Από αριστερά δύο κόμματα να επενδύουν πολιτικά στην καταστροφή, στηρίζοντας την ανομία, το “δεν πληρώνω”, για να μη λειτουργήσει τίποτα. Κι από δεξιά βλέπουν το μεγαλύτερο κεντροδεξιό κόμμα να πολιτεύεται σαν να είμαστε ακόμα στο 2007.
Βλέπουν μια οικονομία που η επιβίωσή της κρέμεται από τη μεγαλοψυχία των εταίρων, κι από την απειλή ότι αν βουλιάξει θα τους πάρει μαζί της. Και διακρίνουν τις πολιτικές δυνάμεις να διαγκωνίζονται για το καλύτερο τραπέζι πίστα στο κατάστρωμα του Τιτανικού.
Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 2.10.2011
Ο Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής ευρωπαϊκής πολιτικής και οικονομίας στο τμήμα διεθνών και ευρωπαϊκών οικονομικών σπουδών του οικονομικού πανεπιστημίου Αθηνών. Επισκέπτης καθηγητής στο κολέγιο της Ευρώπης, του Μπριζ. Τον Δεκέμβριο 2011 ανέλαβε επικεφαλής του Γραφείου Στρατηγικού Σχεδιασμού του Μέγαρου Μαξίμου.
