Πριν από μερικά χρόνια, το 2006, ξεκινούσε περισσότερο σαν μικρής κλίμακας κίνημα παρά σαν συγκροτημένο πολιτικό εγχείρημα το κόμμα των Σουηδών πειρατών. Ένα κίνημα νέων κυρίως πολιτών, που διεκδικούσαν αλλαγή του νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα. Ένας συγκυριακός παράγοντας, έκανε ωστόσο το κίνημα αυτό να αποτινάξει από πάνω του τα χαρακτηριστικά μιας “χαλαρής” συλλογικότητας και να αποκτήσει δομικά στοιχεία οργανωμένου κοινωνικού ρεύματος και ομάδας πίεσης: Οι δικαστικές διαδικασίες που ξεκίνησαν την ίδια περίοδο με σκοπό το κλείσιμο του Pirate Bay, δημιούργησαν συμπάθεια για τους αντισυμβατικούς νεαρούς Πειρατές που απαιτούσαν ελεύθερη πρόσβαση στα πολιτισμικά αγαθά, δηλαδή σε ταινίες και μουσική, και νομιμοποίησαν το κόμμα τους στην αντίληψη όσων ένιωθαν “ορφανοί” εκπροσώπησης από τα υφιστάμενα κόμματα. Σήμερα, οι Σουηδοί Πειρατές είναι ένα συντεταγμένο και ισχυρό μικρό κόμμα, που μάλιστα στις Ευρωεκλογές του 2009 εξέλεξε και Ευρωβουλευτή.
Έκπληξη προκάλεσε η πορεία του αντίστοιχου κόμματος των Πειρατών και στη Γερμανία. Συγκεκριμένα, στις πρόσφατες τοπικές εκλογές του Κρατιδίου του Βερολίνου, έλαβαν 9%, με το σύνολο των 15 υποψηφίων τους να εκλέγεται στο τοπικό συμβούλιο, ενώ οι ‘συγκυβερνώντες’ μαζί με την κ. Μέρκελ, Φιλελεύθεροι, έμειναν εκτός.
Σύμφωνα με προεκλογικές δημοσκοπήσεις, τα υψηλά ποσοστά των Πειρατών αποτυπώνουν απογοήτευση του εκλογικού σώματος για τα υπόλοιπα κόμματα. 39% των ψηφοφόρων των Πειρατών απάντησαν σε δημοσκόπηση του περιοδικού Stern ότι τους ψήφισαν επειδή δεν είχαν εμπιστοσύνη στα άλλα κόμματα, δηλαδή ως επιλογή διαμαρτυρίας. 27% είπαν πως βλέπουν στους Πειρατές μια προοπτική ανανέωσης του πολιτικού σκηνικού, ενώ 12% ανέφεραν στην αιτιολόγηση της ψήφου, ότι θεωρούν τα μέλη τους ‘ανοιχτούς, ειλικρινείς και αδιάφθορους’ πολίτες. Μόλις ένα 11% ανέφερε ότι συμφωνεί με την ατζέντα των Πειρατών, ενώ στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι Γερμανοί πολίτες, σύμφωνα πάντα με την ίδια πηγή, δεν θεωρούν βραχύβιο το φαινόμενο “Πειρατές” αλλά βλέπουν σε αυτό διάρκεια και μάλιστα, εκτιμούν ότι στις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές μπορεί και να εκπροσωπηθούν στο Κοινοβούλιο.
Ποιο είναι όμως το προφίλ των ψηφοφόρων του κόμματος των Πειρατών; Ο μέσος όρος ηλικίας των εγγεγραμμένων μελών των Γερμανών Πειρατών τον Μάιο 2011 ήταν 31,2 χρόνια. Σύμφωνα με exit poll του Ινστιτούτου Forsa για τις Ευρωεκλογές του 2009 στην ηλικιακή κατηγορία 18-24, το 12% των Ανδρών ψήφισαν Πειρατές, ενώ στις Γυναίκες το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 5%. Αντίστοιχα, στην ηλικιακή κατηγορία 25-34 το 6% των Ανδρών και μόλις το 2% των Γυναικών ψήφισαν Πειρατές.
Σε άλλη έρευνα του Ινστιτούτου Forsa για το περιοδικό Stern, οι ψηφοφόροι των Πειρατών τοποθετούνται στην κλίμακα πολιτικής αυτοτοποθέτησης «Αριστεράς – Δεξιάς» στη θέση 4,7 ενώ αντίστοιχα οι Πράσινοι ψηφοφόροι προσδιορίζονται στη θέση 3,9 και οι ψηφοφόροι του SPD στη θέση 4,4. Έτσι οι Πειρατές φαίνονται στον πολιτικό χάρτη να εμφανίζονται πολύ κοντά στο SPD, τους Πράσινους και τη Linke και πολύ μακριά από τη CDU και τη CSU. Η γειτνίαση με τους Πράσινους οδήγησε τους τελευταίους να προσθέσουν στο εκλογικό τους πρόγραμμα ξεχωριστό κεφάλαιο στην πολιτική του Διαδικτύου (Netpolicy), προκειμένου να προστατευθούν από διαρροές κυρίως νέων ανδρών ψηφοφόρων προς τους Πειρατές.
Αυτό που αξίζει να συγκρατήσουμε είναι ότι σύμφωνα με πολλούς Γερμανούς αναλυτές, οι Γερμανοί Πειρατές ήρθαν για να μείνουν στη γερμανική πολιτική σκηνή. Τελευταία δημοσκόπηση της ZDF τους δίνει το όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό του 5%.
Ενώ λοιπόν έχουν δημιουργηθεί κόμματα Πειρατών σε 21 χώρες, έρχεται πριν από λίγο διάστημα να κάνει την εμφάνισή του και το Ελληνικό Κόμμα Πειρατών, με σημαία την προστασία της προσωπικής ελευθερίας, την άμεση δημοκρατία, κάτι που τους συνδέει έστω και έμμεσα με το κίνημα των αγανακτισμένων, τη διαφάνεια του κράτους και της δημόσιας διοίκησης, τον ψηφιακό αλφαβητισμό και την προστασία του προσώπου απέναντι στην απεριόριστη συλλογή, αποθήκευση, χρήση και παραχώρηση των προσωπικών του δεδομένων.
Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι αν στην Ελλάδα της κρίσης πολιτικής εκπροσώπησης και της αποδόμησης του μεταπολιτευτικού κομματικού συστήματος, οι “Έλληνες Πειρατές” θα έχουν παρόμοια τύχη με τους Σουηδούς και τους Γερμανούς συναδέλφους τους. Η ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού ευνοεί την εμφάνιση νέων σχηματισμών. Οι προϋποθέσεις όμως για τη βιωσιμότητα νέων κομμάτων είναι πολύ περισσότερες και πιο σύνθετες από το τεράστιο κύμα δυσαρέσκειας προς το πολιτικό σύστημα. Το στοίχημα των Ελλήνων Πειρατών, δεν θα είναι οι επόμενες εκλογές, όπως και οι ίδιοι ρεαλιστικά δηλώνουν, αλλά η ικανότητα τους στο προσεχές διάστημα να συγκροτηθούν οργανωτικά και – κυρίως – να μπορέσουν να αφηγηθούν πειστικά τους λόγους της ύπαρξης τους.
Ο Ηλίας Τσαουσάκης είναι Πολιτικός Επιστήμονας, Σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας. Ειδικεύεται στον πολιτικό λόγο και την πολιτική επικοινωνία, καθώς και σε ζητήματα σχεδιασμού πολιτικής στρατηγικής. Δραστηριοποιείται επαγγελματικά στο χώρο από το 1996 (V. PRC, MRB, VENTRIS, Cloud_7)