“Μπορεί η ελληνική φήμη να χρειάστηκε 2.500 χρόνια για να οικοδομηθεί και να εδραιωθεί, όμως κατέρρευσε μέσα σε λίγες εβδομάδες”. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι διόλου τυχαία. Την τεκμηριώνει ο Γουΐλλιαμ Λεμπεντέλ, εταίρος στο Διεθνές Ινστιτούτο Φήμης και σε μία εταιρεία διαχειρίσεως της φήμης που δραστηριοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο. “Η φήμη μιας χώρας”, λέει, “δηλαδή το άθροισμα των γνωμών που εκφέρονται και ακούγονται για την χώρα αυτή, είναι ήδη σοβαρό οικονομικό και πολιτικό διακύβευμα. Ένα διακύβευμα που απλώνεται σε πολλούς χώρους και που, από τουριστικής για παράδειγμα πλευράς, σηματοδοτεί τον βαθμό ελκυστικότητας μιας χώρας”.
Επίσης, ο Γ. Λεμπεντέλ σημειώνει ότι η φήμη μιας χώρας είναι πλέον πολύ ισχυρό άϋλο κεφάλαιό της, που δεν αποτελεί “απλή” υπόθεση ακτινοβολίας ή εθνικής υπερηφάνειας. Το θέμα της γνώμης και του ρόλου της στην ελκυστικότητα των χωρών έχει γίνει χειροπιαστό και πολύπλοκο ως προς την διαχείρισή του. Η φήμη λαμβάνεται πλέον για καλά υπ’ όψιν από τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές, τους τουρίστες και γενικά όλους τους παράγοντες που οδηγούν σε λήψεις αποφάσεων.
Από την άποψη αυτή, πρέπει να σημειωθεί ότι, αν για τις επιχειρήσεις η φήμη τους είναι μία μορφή “πτυχίου λειτουργίας”, για τις χώρες πρόκειται για “πτυχίο ελκυστικότητος”. Η καλή φήμη μιας χώρας έλκει τουρίστες, ταλέντα, επιχειρήσεις, επενδυτές. Ιδιαίτερα δε σε περιόδους κρίσεων όπως η παρούσα, η καλή φήμη μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για την εξεύρεση λύσεων και για οικονομική επανάκαμψη –που για την Ελλάδα είναι μέγα ζητούμενο.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η ελληνική φήμη βρίσκεται στο ναδίρ και, κατά την εκτίμηση των ειδικών, δύσκολα θα ανακάμψει. Η εικόνα που κυκλοφορεί για την Ελλάδα είναι αυτή των “καλοπερασάκηδων απατεώνων” που δικαίως βρίσκονται σήμερα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Στην εικόνα αυτή έρχονται να προστεθούν η διαφθορά, η ανοργανωσιά και η αυξανόμενη βία που συνδυάζεται με την άνοδο της εγκληματικότητος. Στο πλαίσιο αυτό, ενώ το 2007, από πλευράς φήμης, η Ελλάδα κατείχε την 17η θέση διεθνώς επί 40 χωρών που εξετάζει το Διεθνές Ινστιτούτο Φήμης, σήμερα βρίσκεται στην 27η θέση –λίγο πάνω από την Τουρκία, το Μεξικό, την Βενεζουέλα και την Ουκρανία. Σαφώς δε, από την σκοπιά των ευρωπαϊκών τουριστικών προορισμών, η χώρα μας είναι τελευταία και με αρκετή διαφορά από την Πορτογαλία που είναι προτελευταία.
Με βάση τα αποτελέσματα αυτά, το ερώτημα που τίθεται είναι αυτό των επιπτώσεων που έχει η κακή φήμη και στις διπλωματικές σχέσεις μιας χώρας, ιδιαίτερα δε όταν αυτή εινα υπερχρεωμένη. Στο επίπεδο αυτό, τα νέα δεν είναι καλά για την χώρα μας. Μπορεί ο πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου να έχει καλές διπλωματικές φιλίες και αξιόλογο κύρος, αυτό είναι όλο όμως. Σε γενικές γραμμές, η φήμη της χώρας μας στους κοινοτικούς διπλωματικούς και τεχνοκρατικούς κύκλους βρίσκεται στο ναδίρ, το ίδιο συμβαίνει δε και στο επίπεδο μεγάλων μέσων μαζικής επικοινωνίας. Ευτυχώς, για την ώρα, η κατάσταση είναι ήρεμη στον τομέα της ηλεκτρονικής διπλωματίας, όπου – με αφετηρία την υπόθεση WikiLeaks – πλήγματα εδέχθη το αμερικανικό διπλωματικό κύρος.
Παρόλα αυτά, σε συγκεκριμένες χώρες τα αποκαλούμενα μέσα κοινωνικής δικτυώσεως είναι αρκετά περιπαικτικά για την Ελλάδα και τις “ιδιομορφίες” της. Επίσης, στους τεχνοκρατικούς κύκλους της Ευρώπης γίνεται όλο και περισσότερο λόγος για τις ελληνικές απάτες και παραβιάσεις κοινοτικού δικαίου, αλλά και για το μέγεθος της φοροδιαφυγής. Συχνές αναφορές στο σημείο αυτό γίνονται από τον Γάλλο οικονομικό ανταποκριτή της εφημερίδας Λε Μοντ στο Σίτυ του Λονδίνου, Μαρκ Ρος, ο οποίος στο βιβλίο του “Goldman Sachs, η τράπεζα που κυβερνά τον κόσμο”, περιγράφει όλο το σκηνικό που στήθηκε μεταξύ της ελληνικής κυβερνήσεως του 1999 και της γνωστής τράπεζας ώστε να εξαπατηθούν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας και να εισέλθουμε στην Eυρωζώνη.
Έτσι, πολύ φοβούμεθα ότι, αν ο κατήφορος συνεχισθεί και στο επίπεδο της άϋλης αξίας που λέγεται φήμη, η πιθανή χρεοκοπία της χώρας σε δύο με τρία χρόνια θα προσλάβει πραγματικά καταστροφικές διαστάσεις. Ενδιαφέρεται όμως κανείς γι’ αυτές;
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος είναι δημοσιογράφος. Επίτιμος διεθνής πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και πρώην πρόεδρος της ΈΣΠΗΤ.
