Οι εφημερίδες έχουν ιστορική διαδρομή αιώνων. Από το 59 π.Χ και την Acta Diurna του Ιουλίου Καίσαρα, που περιείχε νέα σχετικά με τα τεκταινόμενα στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, η ανάγκη των πολιτών για ενημέρωση επί των κοινών, είναι έμφυτη. Αρκετούς αιώνες αργότερα, η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο (15ος αιώνας) έδωσε την μεγάλη ώθηση για την εξέλιξη του Τύπου.
Οι πρώτες εφημερίδες της νεώτερης ιστορίας εκδόθηκαν στη Δυτική Ευρώπη περί τα τέλη του 17ου αιώνα. Μερικές, όπως ο βρετανικός Observer, κυκλοφορούν ακόμα.
Παρά τη διαχρονική παρουσία τους, τα τελευταία χρόνια- κυρίως λόγω της έλευσης του Internet- έχει ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με το αν οι εφημερίδες θα μπορέσουν να παραμείνουν κύριο Μέσο ενημέρωσης ή σταδιακά θα περιθωριοποιηθούν. Οι απόψεις εκδοτών και ακαδημαϊκών διίστανται.
Υπάρχει μια άποψη ότι στα προσεχή 10-15 χρόνια, οι εφημερίδες –στη σημερινή τους μορφή- θα εκλείψουν. Ιστορικά, η άποψη αυτή αντικρούεται από το γεγονός ότι οι εφημερίδες έχοντας ήδη επιζήσει της έλευσης Ραδιοφώνου και Τηλεόρασης, θα επιβιώσουν.
Είναι γεγονός όμως, ότι η εφημερίδα εξελίσσεται σε ένα multi-platform Μέσο, δηλαδή διατίθεται τόσο σε έντυπη, όσο και σε ηλεκτρονική μορφή.
Είναι σύνηθες πλέον, σημαντικό (αν όχι και αυτούσιο) μέρος του περιεχομένου αλλά και επιπλέον αναλυτικές έρευνες, video, ομιλίες, αρχειακό υλικό, να δημοσιεύονται στο site της εκάστοτε εφημερίδας, ενώ ο αναγνώστης της έντυπης έκδοσης, συχνά παραπέμπεται στο site για πληρέστερη ενημέρωση.
Ως αποτέλεσμα της συνεχούς βελτίωσης των sites των εφημερίδων, οι αναγνώστες των δικτυακών εκδόσεων και στην χώρα μας, έχουν ήδη ξεπεράσει μακράν τους αναγνώστες των εντύπων εκδόσεων. Εξελίξεις πραγματοποιούνται επίσης και στην παραγωγή περιεχομένου, αλλά και την τιμή πώλησης.
Όσον αφορά το περιεχόμενο, η τάση είναι προς την θεματική εξειδίκευση με άξονα την καθημερινότητα, δηλαδή όσα απασχολούν άμεσα τον μέσο αναγνώστη και όχι π.χ εκτενείς αναλύσεις για θέματα διπλωματίας ή Οικονομίας.
Εξ ου και η επιτυχία του citizen journalism στο Διαδίκτυο, καθώς αποτελείται συνήθως από πηγαίες ανταποκρίσεις πολιτών για θέματα τοπικού ενδιαφέροντος.
Θα αποτελέσουν οι «Πολίτες-Δημοσιογράφοι» μέρος των παραγωγών περιεχομένου των εφημερίδων στο άμεσο μέλλον; Δύσκολο να απαντήσει κανείς, καθώς η καταγραφή και ερμηνεία των ειδήσεων από επώνυμους δημοσιογράφους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της εφημερίδας.
Οι αναγνώστες αγοράζουν εφημερίδα κυρίως για την αρθρογραφία, την άποψη συγκεκριμένων δημοσιογράφων, που ουσιαστικά διαφοροποιεί τη μια εφημερίδα από την άλλη.
Όσον αφορά τη τιμή πώλησης, εκτιμάται ότι θα παραμείνουν επί πληρωμή μόνο οι μεγάλες -κυκλοφοριακά- εφημερίδες, ενώ αυτές με χαμηλές κυκλοφορίες, θα μετατραπούν σε free έντυπα, όπως άλλωστε προέβλεψε και η ενδιαφέρουσα έρευνα της World Association of Newspapers για το μέλλον του Τύπου. Φυσικά δεν θα είναι πλέον άνευ χρέωσης η διάθεση του συνόλου των online εκδόσεων, όπως έσπευσε να δηλώσει και να πράξει ο Ρούπερτ Μέρντοχ το 2009.
Κλείνοντας, εκτιμάται ότι η συνέργεια έντυπης και online έκδοσης είναι αυτό που θα συμβάλει στην περαιτέρω εξέλιξη του Τύπου. Οι εκδότες που το έχουν αντιληφθεί, κοιτούν πλέον το μέλλον με αισιοδοξία.
Ο Ρόμπερτ Πεφάνης είναι λέκτορας Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Διαθέτει μακρά εμπειρία στον χώρο της επικοινωνίας και διαφήμισης (ΔΟΛ, Adel Saatchi, Spot JWT).