Στην κόψη του ξυραφιού βρίσκεται η Ισπανία. Υπέστη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας από τη Standard & Poor’s, η Fitch εξετάζει και αυτή το ενδεχόμενο υποβάθμισής της, το έλλειμμά της αναμένεται να υπερβεί τις συγκρατημένες εκτιμήσεις του 6% του ΑΕΠ της προηγούμενης κυβέρνησης Θαπατέρο, ενώ μια δέσμη αυστηρών μέτρων λιτότητας τίθεται σε εφαρμογή από τον νέο υπουργό Οικονομικών, Λουίς ντε Γκουίντος, ο οποίος το τρέχον τρίμηνο προβλέπει ύφεση.

Παρά τις πιέσεις αυτές, η τελευταία δημοπρασία ισπανικών ομολόγων οδήγησε σε μείωση και όχι σε αύξηση του κόστους δανεισμού της χώρας, όπως έχει συμβεί σε άλλες περιπτώσεις παρόμοιες, με τις αγορές να καταλαμβάνονται από πανικό. Οι επενδυτές αγνόησαν την υποβάθμιση, ίσως γιατί είχαν προετοιμαστεί για ακόμα χειρότερες εξελίξεις. Η Μαδρίτη στις αρχές της εβδομάδας διέθεσε στην αγορά τραπεζογραμμάτια 12μηνης και 18μηνης διάρκειας με απόδοση 2,15% και 2,49% αντίστοιχα, όταν την τελευταία φορά, τον Δεκέμβριο του 2011, για ανάλογες αξίες είχε επιτόκιο 4,09% και 4,25%.

Λιτότητα

Θετικά για τον κατευνασμό των αγορών μπορεί να λειτούργησαν και οι δηλώσεις της επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, ότι θα επιδιώξει να εξασφαλίσει αυξημένα κεφάλαια 500 δισ. δολαρίων, ώστε να αντιμετωπιστεί η ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Συν τοις άλλοις, ενδεχομένως επενδυτές και αναλυτές να πείστηκαν από την αποφασιστικότητα του Ισπανού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι και του υπουργού Οικονομικών, Λουίς ντε Γκουίντος. Αμφότεροι συναγωνίζονται στο πεδίο αυτό τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Μόντι.

Με ταχύ ρυθμό, ο κ. Ντε Γκουίντος διαπίστωσε τη χειρότερη από την αναμενόμενη δημοσιονομική κατάσταση και έσπευσε να προλάβει τις αγορές. Κατά την απελθούσα σοσιαλιστική κυβέρνηση του Χοσέ Λουίς Ροδρίγο Θαπατέρο, το έλλειμμα θα διαμορφωνόταν φέτος στο 6% του ΑΕΠ, όταν είχε εκτιναχθεί έως και σε επίπεδα ρεκόρ άνω του 11% το 2009. Ο Λουίς ντε Γκουίντος προβλέπει ότι τελικώς θα υπερβεί το 8% του ΑΕΠ, λόγω της υστέρησης των εσόδων σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης και περιφερειών, καθώς και ασφαλιστικών ταμείων.

Ηδη έχει ανακοινώσει δύο δέσμες μέτρων λιτότητας για εξοικονόμηση τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ. Συνολικά απαιτείται “μαχαίρι” 35 δισ. ευρώ το 2012 στην Ισπανία, ώστε να μειωθεί το έλλειμμα στο 4,4% του ΑΕΠ και στο 3% το 2013. “Οφείλαμε να προηγηθούμε των εξελίξεων”, δήλωσε, ανακοινώνοντας τα περί αυξημένου ελλείμματος. “Την ευθύνη για την υπέρβαση στις δημόσιες δαπάνες και την υστέρηση στα έσοδα φέρουν η κεντρική κυβέρνηση και οι επιμέρους των αυτόνομων περιφερειών. Oσο δυσάρεστα κι αν είναι τα επιπλέον μέτρα, ήταν αναγκαία, εφόσον αναθεωρήσαμε επί τα χείρω το έλλειμμα”, πρόσθεσε.

Η νέα κυβέρνηση Ραχόι, όπως επεξήγησε ο υπουργός Οικονομικών, έχει μια πολύ επιθετική ατζέντα μεταρρυθμίσεων και περικοπών για τους επόμενους μήνες. Προς επίρρωσιν των λεγομένων του, η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία, διευκρίνισε πως τα τρέχοντα μέτρα λιτότητας είναι απλώς τα πρώτα από μια σωρεία άλλων, τα οποία θα συνοδεύονται από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και την ανταγωνιστικότητα με στόχο την ανάπτυξη. Μείζον θέμα για πολλούς αναλυτές είναι το κατά πόσον, με τόσο σκληρή λιτότητα, μπορεί να ενεργοποιηθεί ο αναπτυξιακός μηχανισμός της ισπανικής οικονομίας και να δημιουργήσει τις πολυπόθητες θέσεις εργασίας – η ανεργία στη χώρα φθάνει το 23%.

Στα μέτρα του Λουίς ντε Γκουίντος περιλαμβάνονται φορολογικές αυξήσεις, πάγωμα των μισθών στο Δημόσιο, όπως και των προσλήψεων πλην εκείνων στις ένοπλες δυνάμεις. Ειδικότερα, προβλέπεται αύξηση φορολογικών συντελεστών στα υψηλά κλιμάκια τα επόμενα δύο χρόνια, νέα φορολόγηση ακινήτων και μείωση της χρηματοδότησης των αυτόνομων περιφερειών. Πολλές ήδη είναι υπερχρεωμένες και δεν έχουν καμία πρόσβαση πλέον στις αγορές. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις με έσοδα κάτω των 5 εκατ. ευρώ θα ενισχυθούν με ευνοϊκή φορολογία, ενώ ο τραπεζικός κλάδος θα υποστεί σαρωτικές αλλαγές με συγχωνεύσεις και εξαγορές. Κατά τις εκτιμήσεις του υπουργού Οικονομικών, πάντως, οι ισπανικές τράπεζες θα χρειαστούν 50 δισ. ευρώ, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησής τους. Το ποσόν είναι αρκετά υψηλότερο από ό, τι είχε αρχικά διαρρεύσει στον Τύπο, και ο Λουίς ντε Γκουίντος απέκλεισε το ενδεχόμενο κρατικής βοήθειας προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Αξίζει να αναφερθεί, τέλος, ότι στην καρδιά του τραπεζικού κλάδου της Ισπανίας βρίσκεται μια μεγάλη «φούσκα», που σχετίζεται με τον χώρο των ακινήτων. Το ήμισυ των δανείων των 338 δισ. ευρώ, που αποτελούν την έκθεση των τραπεζών στον κατασκευαστικό κλάδο, θεωρούνται “προβληματικά”, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κεντρικής τράπεζας της Ισπανίας.

Ο τεχνοκράτης

Ο Λουίς ντε Γκουίντος δεν είναι τυχαία επιλογή. Το βιογραφικό του τον κατατάσσει στην ομάδα των “τεχνοκρατών-σωτήρων” της Ευρωζώνης. Πρώτη φορά ανέλαβε πολιτικό αξίωμα επί της πρωθυπουργίας του κεντροδεξιού Χοσέ Μαρία Αθνάρ, ο οποίος του ανέθεσε τη θέση του υφυπουργού Οικονομικών τη διετία 2002 – 2004. Τη διετία 2006 – 2008 ανέλαβε την προεδρία της αμερικανικής τράπεζας Lehman Brothers για την Ισπανία και την Πορτογαλία. Μετά τη διάλυσή της μετακινείται στην PriceWaterhouseCoopers.

Το χρίσμα του υπουργού Οικονομικών τον βρήκε διευθυντή της Εμπορικής Σχολής του πανεπιστημίου Instituto Empresa, ενός από τα πιο γνωστά ιδιωτικά πανεπιστήμια της χώρας. Πέραν τούτου, διατηρεί επίσης θέση στο διοικητικό συμβούλιο του ομίλου της Endesa, ο οποίος δραστηριοποιείται στον κλάδο της ενέργειας. Ο Λουίς ντε Γκουίντος θα κληθεί να αντιμετωπίσει τα μείζονα προβλήματα της ισπανικής οικονομίας μαζί με έναν παλαιό του γνώριμο από την κυβέρνηση Αθνάρ. Πρόκειται για τον Κριστόμπαλ Μοντόρο, ο οποίος τοποθετήθηκε στο υπουργείο Προϋπολογισμού. Ο κ. Μοντόρο ήταν από τους πρωταγωνιστές της ένταξης της Ισπανίας στην Ευρωζώνη, εφόσον είχε αναλάβει θέσεις-κλειδιά την περίοδο 1996-2004.

Βέβαια, αυτή η εκτεταμένη συμμετοχή τους στις πρόσφατες κυβερνήσεις της χώρας αποτυπώνει και το μερίδιο των ευθυνών τους για την εμφάνιση και όξυνση των προβλημάτων, που πρέπει να επιλύσουν. Επί των ημερών τους διογκώθηκαν τα τραπεζικά δάνεια, που χρηματοδότησαν τη “φούσκα” των ακινήτων, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος είχε υδροκεφαλική ανάπτυξη και ο δημόσιος δανεισμός εκτινάχθηκε. Σήμερα πρέπει να εξορθολογήσουν το έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης και των αυτόνομων περιφερειών, αλλά και να απαντήσουν αποτελεσματικά στην εκτράχυνση της ανεργίας και την επιδείνωση της ύφεσης.

Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 21.1.2012

 

blog comments powered by Disqus