Κατηφής θα είναι αυτές τις μέρες γνωστός μου διευθυντής (χάρτινης) εφημερίδας… Ενώ, ύστερα από δύο πολύ άσχημες χρονιές διεθνώς, οι περισσότεροι τομείς του κλάδου των Μέσων Μαζική Ενημέρωσης (ΜΜΕ) στις ΗΠΑ αρχίζουν να ανακάμπτουν, οι (χάρτινες) εφημερίδες εξακολούθησαν να υφίστανται μείωση στα έσοδά τους το 2010 – χαρακτηριστικό σημάδι πως τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο παραδοσιακός Τύπος έχουν βαθύ, διαρθρωτικό υπόβαθρο.
Σύμφωνα με τη φετινή (όγδοη στη σειρά), ετήσια έκθεση «State of the News Media» του έγκυρου Pew Research Center, σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί (ποσοστό 46%) απάντησαν ότι παρακολουθούν την επικαιρότητα, διαβάζοντας τρεις φορές την εβδομάδα τις ειδήσεις στο internet, ενώ τέσσερις στους δέκα (ποσοστό 40%) δήλωσαν ότι ενημερώνονται από χάρτινες εφημερίδες ή από τις ιστοσελίδες που λειτουργούν παράλληλα -έξυπνα σκεπτόμενες- ορισμένες σοβαρές χάρτινες εφημερίδες!
Από τις αρχές της πρώτης δεκαετίας της νέας χιλιετίας το κοινό δείχνει, με σταθερά ανοδική κλίση, την αλλαγή προσανατολισμού του από το χαρτί στα ψηφία, αλλά τα τελευταία χρόνια την… παραδείχνει. Φορητές, εύχρηστες συσκευές, ευέλικτα λειτουργικά συστήματα και έξυπνες εφαρμογές σίγουρα ευθύνονται γι’ αυτό. Πάνω απ΄όλα όμως, «ευθύνεται» η πάγια δίψα των ανθρώπων για πλουραλιστική και πλούσια ενημέρωση, για ανάγνωση μεστών κειμένων, με αρχή, μέση και τέλος, κειμένων, για τα οποία οι συντάκτες τους ίδρωσαν, για να τα γράψουν, αντί να πάθουν δυσκαμψία μόνο στα δάχτυλα εκείνα, με τα οποία πατιούνται αλλεπάλληλα οι συνδυασμοί Ctrl+C και Ctrl+V επάνω στο πληκτρολόγιο του υπολογιστή τους!
Δηλαδή, αντίθετα απ΄ό,τι πιστεύουν πολλοί εγχώριοι “γνώστες” των “media”, ναι, η οικονομική κρίση έχει σίγουρα μερίδιο ευθύνης για την τωρινή κατάσταση των ΜΜΕ, αλλά όχι, η σημαντική μείωση των διαφημιστικών εσόδων στον κλάδο δεν είναι αιτία αλλά… απότέλεσμα. Σε απλά Ελληνικά, η διαφήμιση δεν πήγε στο διαδίκτυο επειδή έφυγε από το χαρτί, έφυγε από το χαρτί, για να πάει στο διαδίκτυο!
Το σημαντικότερο όμως, συμπέρασμα της έρευνας του ινστιτούτου Pew περιλαμβάνεται, ίσως, στη φράση πως “στη νέα, ψηφιακή εποχή η βιομηχανία των ειδήσεων δεν έχει πλέον στον έλεγχό της ούτε το ίδιο της το μέλλον”! Συλλέκτες και διανομείς ειδήσεων (π.χ. Google News), online κοινωνικά δίκτυα (π.χ. Facebook), φορητές συσκευές νεωτερικού χαρακτήρα (π.χ. tablets) αρπάζουν σιγά-σιγά μέσα από τα χέρια των παραδοσιακών Μέσων την ουσιαστική εξουσία. Ωστόσο… μην ξεχνάμε το αυτονόητο: αν δεν παραχθούν ειδήσεις, αν δεν γραφτούν κείμενα (με τον σωστό τρόπο του… ιδρώτα, εννοείται) τίποτε δε θα υπάρχει, για να συλλεχθεί, διανεμηθεί, μοιραστεί, διαβαστεί! Συμπέρασμα; Πάνω απ΄όλα, το περιεχόμενο μετράει!
Και όσες χάρτινες εφημερίδες χάνουν έδαφος, είναι ακριβώς εξαιτίας της φθίνουσας ποιότητας των κειμένων τους, που το χάνουν… Η γερμανική Die Zeit “σκίζει”, το ίδιο και η γαλλική Le Canard Enchaîné, o αγγλικός Economist…
Ε, μετά όλ΄αυτά είναι να μην ανησυχώ για το γνωστό μου διευθυντή; Μόλις θα τα έμαθε, σίγουρα θα έπεσε σε μεγάλη απόγνωση. Αλλά πάλι, μισό λεπτό: πώς θα τα έμαθε, αφού, όπως ξέρω καλά, απεχθάνεται την ενημέρωση από το διαδίκτυο – κι εγώ από το διαδίκτυο τα πληροφορήθηκα. Ουφ, σώθηκε ο άνθρωπος! Κι εγώ τσάμπα ανησύχησα…
Ο Παναγιώτης Ανδριανέσης είναι δημοσιογράφος. Υπήρξε δημιουργός και αρχισυντάκτης του e-working της εφημερίδας ‘Ναυτεμπορική’.